Poznaj kryzys
Zaprojektowany, aby pogłębić zrozumienie kryzysu klimatycznego wśród młodych ludzi, ten zestaw narzędzi przedstawia globalne i lokalne perspektywy wyzwań środowiskowych. Łączy interaktywne metody i ćwiczenia refleksyjne, aby umożliwić uczestnikom wyobrażenie sobie zrównoważonej przyszłości i podejmowanie działań opartych na sprawiedliwości społecznej i ekologicznej.
Przegląd zestawu narzędzi ▼
Temat lub poruszane kwestie
- Fakty na temat kryzysu klimatycznego
- Światowy rozkład populacji, emisji CO2, ubóstwa i bogactwa
- Sprawiedliwość (nie)klimatyczna na poziomie międzynarodowym i wewnątrzpaństwowym
- Wyobrażanie sobie lepszej przyszłości
Cel działań
Wyzwania wynikające z kryzysu klimatycznego będą musiały być rozwiązane w przyszłości przez dzisiejszą młodzież. Proponowane narzędzia mają na celu towarzyszenie młodym ludziom w ich drodze do stania się świadomymi i odpowiedzialnymi obywatelami globalnymi, którzy mogą dostosować decyzje i działania do swoich wartości dotyczących zrównoważonego rozwoju i sprawiedliwości społecznej.
Cele uczenia się
- Uzyskanie aktualnej wiedzy na temat globalnego ocieplenia i jego wpływu.
- Rozwijanie umiejętności krytycznej oceny i interpretacji informacji związanych z problemami środowiskowymi.
- Wzmocnienie zdolności do wyciągania znaczących wniosków dla decyzji zarówno dla osobistych, jak i zawodowych.
- Wzbudzenie świadomości znaczenia indywidualnych i zbiorowych działań w walce ze zmianami klimatycznymi.
Grupa docelowa
15-30 lat
Krótkie podsumowanie zastosowanych aktywnych i partycypacyjnych metod pracy z młodzieżą
- Praca w grupach, dyskusja i dialog
- Interaktywne gry
- Zmiana perspektywy
- Wyobrażanie przyszłości
Lista kontrolna standardów jakości
✅ Inkluzywność i różnorodność: aktywność jest otwarta dla wszystkich młodych ludzi, niezależnie od ich płci, etniczności, religii, orientacji seksualnej czy tła społeczno-ekonomicznego.
✅ Szacunek: aktywność promuje środowisko, w którym młodzi ludzie szanują innych, ich punkty widzenia i opinie, nawet jeśli różnią się one od ich własnych.
✅ Zrównoważony rozwój: aktywność promuje zachowania i praktyki, które szanują środowisko i są zrównoważone w dłuższej perspektywie.
✅ Osobisty rozwój: aktywność oferuje możliwości osobistego i zawodowego rozwoju młodych ludzi, pomagając im odkrywać i rozwijać swoje talenty i pasje.
✅ Aktywne obywatelstwo: aktywność promuje wartości zaangażowania obywatelskiego i społecznego przez młodych ludzi, zachęcając ich do aktywnego uczestnictwa w swojej społeczności i wprowadzania zmian w otaczającym ich świecie.
✅ Zielone wartości w karierze: aktywność promuje ideę orientacji zawodowej, która uwzględnia wartości ekologiczne i zrównoważony rozwój środowiska, oraz zachęca do przyjmowania praktyk pracy ekologicznie zrównoważonych.
Aktywność 1
GLOBALNY KLIMAT - QUIZ
Wymagane materiały i sprzęt:
- Napoje bezalkoholowe
- Mała nagroda dla zwycięskiej grupy
- Wydrukowane kopie quizów POBIERZ
- Arkusz odpowiedzi POBIERZ
- Długopisy
Opis aktywności:
Podziel uczestników na grupy, przy czym każda grupa powinna pracować w zespołach po trzy osoby, ponieważ pytania quizowe mogą być dość trudne. Każdy zespół ma 15 minut na rozwiązanie quizu (część grup może otrzymać quiz numer I, a druga część - quiz numer II; można też każdej grupie dać do rozwiązania oba quizy, jeśli pozwala na to czas trwania warsztatów). Uczestnicy mogą szukać informacji w sieci.
Następnie sprawdźcie odpowiedzi. Prowadzący powinni być zaznajomieni z tematyką quizów, aby prowadzić dyskusje i udzielać wyjaśnień w razie potrzeby.
Na koniec zwycięzcy otrzymują symboliczną nagrodę.
Aktywność 2
GRA - ROZKŁAD ŚWIATOWY
Gra Rozkład światowy jest wprowadzeniem do tematów sprawiedliwości społecznej i klimatycznej.
Wymagane materiały i sprzęt:
- Nazwy kontynentów/regionów POBIERZ
- Mapa świata (najlepiej projekcja Gall-Peters, która jest wierna rozmiarom kontynentów)
- Kawałki czekolady z uczciwego handlu
- Chmury CO2 w liczbie uczestników POBIERZ
- Wydruk trzech tabel rozkładu POBIERZ
Opis aktywności:
Kryzys klimatyczny dotyka cały świat. Politycy i naukowcy zgodzili się w Paryżu w 2015 roku, aby ograniczyć globalne ocieplenie do poziomu znacznie poniżej 2 stopni Celsjusza (dążenie do ograniczenia ocieplenia do 1,5 stopnia Celsjusza), co staje się coraz trudniejsze do osiągnięcia. Państwa, jednostki i gospodarka powinny wspólnie przyczynić się do niezbędnych zmian! Ale jaka jest sytuacja teraz? Ile osób zamieszkuje Ziemię? Gdzie żyją? Kto emituje najwięcej gazów cieplarnianych na świecie? Jak rozkładane są bogactwo i ubóstwo? Oto zagadnienia, które spróbujemy wspólnie odkryć w tej grze.
Prowadzący rozdaje nazwy kontynentów/regionów uczestnikom, każdy znak powinien być trzymany przez 1 osobę. Ci, którzy trzymają znaki, symbolizują kontynenty/regiony. Uczestnicy powinni teraz znaleźć różne kontynenty/regiony na mapie świata. Wyjaśnij, że mimo, że geograficznie największa część Rosji znajduje się na kontynencie azjatyckim, ekonomicznie jest bardziej podobna do krajów europejskich, a 94% populacji Rosji żyje w europejskiej części kraju. Dlatego Rosja i Europa tworzą jeden region w tej grze.
Część 1: Rozkład populacji światowej
W pierwszej części gry uczestnicy odwzorowują rozmieszczenie ludności na kontynentach/regionach, aby reprezentować światową populację i miejsca, w których żyją ludzie.
- Najpierw zapytaj uczestników, ile osób mieszka na Ziemi. Jeśli potrzebują pomocy, możesz naprowadzić ich pytaniami o populację ich kraju lub kontynentu.
- Gdy uczestnicy podadzą swoją propozycję, porównajcie ją z rzeczywistą liczbą ludności świata, odwołując się do tabeli populacji.
- Następnie policzcie uczestników i wspólnie obliczcie, ilu milionom ludzi odpowiada każdy z nich. Aby to zrobić, podzielcie całkowitą populację świata przez liczbę uczestników w grupie. Wszyscy razem reprezentują globalną populację.
- Poproś uczestników, aby ustawili się przy różnych kontynentach w taki sposób, by jak najdokładniej odwzorować rzeczywisty rozkład ludności na świecie.
- Gdy wszyscy zajmą swoje miejsca, uczestnicy na każdym kontynencie obliczają, ilu mieszkańców symbolizują. Następnie odczytajcie na głos rzeczywistą liczbę ludności na danym kontynencie, korzystając z tabeli populacji.
- Po tej części niektórzy uczestnicy powinni zmienić swoje położenie, aby poprawnie przedstawić rzeczywistą liczbę ludności na poszczególnych kontynentach.
Runda refleksji: Co było znane? Co było zaskakujące?
Część 2: Rozkład emisji CO2
- Każdy uczestnik otrzymuje jedną „chmurę”, która symbolizuje udział w globalnych emisjach CO₂. Aby określić dokładny udział emisji przypadający na jednego uczestnika, należy odwołać się do tabeli rozkładu emisji CO₂. Wszystkie chmury razem odpowiadają 100% światowych emisji.
- Następnie uczestnicy umieszczają swoje chmury obok odpowiednich kontynentów/regionów, odzwierciedlając w ten sposób przypuszczalny rozkład emisji CO₂ na świecie.
- Gdy wszyscy będą zadowoleni z rozmieszczenia chmur, „populacja” (uczestnicy) wraca na swój kontynent.
- Następnie uczestnicy obliczają, ile emisji produkują na swoich kontynentach. Na tym etapie wciąż można dokonać korekty i ponownie rozdzielić chmury.
- Na zakończenie porównuje się przypuszczenia uczestników z rzeczywistym rozkładem emisji przedstawionym w tabeli. Jeśli to konieczne, chmury są ponownie rozmieszczane, aby jak najdokładniej odwzorować rzeczywisty podział światowych emisji CO₂ na poszczególne kontynenty/regiony.
Runda refleksji: Przykłady punktów do dyskusji: Co mają wspólnego globalne emisje CO2 z kryzysem klimatycznym i ochroną klimatu? Jaki jest związek między populacją a emisjami? Jakie są powody, dla których niektóre kontynenty/regiony produkują mniej, a niektóre więcej emisji gazów cieplarnianych? Jak dane odnoszą się do naszego stylu życia? Gdzie odbywa się produkcja naszych dóbr konsumpcyjnych?
Część 3: Rozkład bogactwa i ubóstwa
- W ostatniej rundzie każda grupa powtarza, który kontynent reprezentuje i ilu ludzi symbolizuje.
- Każdemu uczestnikowi wręcza się kartkę papieru wraz z kawałkiem czekolady, który symbolizuje udział w światowym PKB. Aby określić dokładny udział, należy odwołać się do tabeli przedstawiającej rozkład bogactwa/ubóstwa na świecie (należy podzielić światowe PKB na liczbę uczestników). Całość rozdanej czekolady odpowiada globalnemu PKB. Zaznacz, że czekolady nie można jeszcze zjeść.
- Podobnie jak w poprzedniej rundzie, uczestnicy umieszczają swoje kawałki czekolady obok oznaczeń kontynentów/regionów zgodnie z tym, jak ich zdaniem bogactwo i ubóstwo są rozdzielone na świecie.
- Gdy wszystkie kontynenty otrzymają swoje przydziały, mieszkańcy poszczególnych regionów podają: Ilu ludzi reprezentują; Ile emisji przypada na ich kontynent; Ile kawałków czekolady otrzymali i jaki to udział w światowym PKB.
- Następnie porównuje się przypuszczenia uczestników z rzeczywistymi danymi z tabeli PKB.
- Jeśli to konieczne, kawałki czekolady są ponownie rozdzielane, aby wiernie odzwierciedlić rzeczywisty podział światowego bogactwa.
- Na zakończenie mieszkańcy kontynentów dzielą się czekoladą przypisaną do ich kontynentu/regionu. Mogą ją teraz zjeść.
Runda refleksji: Czy każdy miał kawałek czekolady? Czy smakował dobrze? Ile kawałków miał każdy? Jak to jest mieć wystarczająco dużo lub nie mieć wcale? Jakie są Twoim zdaniem powody nierównego rozkładu emisji i bogactwa? Co powinno się zmienić, aby uczynić świat bardziej sprawiedliwym?
Aktywność 3
INNA PERSPEKTYWA NA KRYZYS KLIMATYCZNY
Ta aktywność zachęca uczestników do eksploracji różnych perspektyw na kryzys klimatyczny, rozwijając krytyczne myślenie i głębsze zrozumienie globalnych wyzwań.
Wymagane materiały i sprzęt:
- Wydruki komiksów POBIERZ
- Długopisy i papier lub markery do flipchartów i flipcharty
Opis aktywności:
Francuska powieściopisarka graficzna Emma publikuje komiksy na istotne tematy społecznie od 2017 roku. W swojej książce na temat zmian klimatycznych inteligentnie porusza związek między kryzysem klimatycznym, a sprawiedliwością społeczną i globalną.
Przed rozpoczęciem prowadzący wprowadza uczestników w pojęcie sprawiedliwości klimatycznej. Następnie grupa dzieli się na dwie. Każda grupa otrzymuje jeden komiks i dyskutuje, w jaki sposób porusza on kwestię sprawiedliwości/niesprawiedliwości. Następnie uczestnicy w swoich grupach zastanawiają się, co można zrobić, aby zatrzymać niesprawiedliwość. Każda grupa zapisuje swoje pomysły na papierze.
W trzecim kroku obie grupy dzielą się, o czym były ich komiksy oraz przedstawiają pomysły na pozytywną transformację.
Źródło: Emma (2021), Ein anderer Blick auf den Klimawandel, 62-63, 71
Aktywność 4
AKTYWIŚCI KLIMATYCZNI: PRACUJĄC NA RZECZ SPRAWIEDLIWOŚCI KLIMATYCZNEJ NA CAŁYM ŚWIECIE
Ta aktywność podkreśla inspirującą pracę aktywistów klimatycznych na całym świecie, zachęcając uczestników do eksploracji ich historii i refleksji nad ich wpływem.
Wymagane materiały i sprzęt:
- Wydrukowane zdjęcie Grety Thunberg lub urządzenie cyfrowe do jego wyświetlenia POBIERZ i wydrukuj M6
- Krótki profil aktywistów klimatycznych POBIERZ i wydrukuj M7
- Arkusze robocze na temat aktywistów klimatycznych POBIERZ i wydrukuj M8
- Urządzenia z dostępem do internetu
- Atlasy lub dostęp do mapy online
- Materiały do tworzenia plakatów (arkusze papieru A1, długopisy, nożyczki, klej)
- Komputer i projektor (opcjonalnie)
Opis aktywności:
Krok 1: Osoba prowadząca pokazuje zdjęcie Grety Thunberg (M6) i pyta uczniów, co wiedzą na jej temat. Jest aktywistką klimatyczną ze Szwecji, która zaczęła demonstrować, sama, przed szwedzkim parlamentem, aby stawić czoła kryzysowi klimatycznemu – jej protest przerodził się w światowy ruch Fridays for Future.
Krok 2: Osoba prowadząca wyjaśnia, że Greta Thunberg jest tylko jedną z wielu młodych ludzi na całym świecie, którzy walczą o sprawiedliwość klimatyczną i działania na rzecz ochrony klimatu.
Praca w grupach (60 min.)Krok 1: Uczestnicy formują małe grupy. Osoba prowadząca daje każdej grupie profil jednego aktywisty klimatycznego (M7) oraz kopię arkusza roboczego (M8).
Krok 2: Osoby przedstawione w tych materiałach jako przykłady aktywizmu klimatycznego to:
- Adenike Oladosu, Nigeria
- Vanessa Nakate, Uganda
- Marinel Ubaldo, Filipiny
- Ridhima Pandey, Indie
- Amariyanna ‘Mari’ Copeny, USA
- Helena Gualinga, Ekwador
- India Logan-Riley, Aotearoa (Nowa Zelandia)
- Neeshad Shafi, Katar
Uwaga: Istnieje tak wielu aktywistów klimatycznych, że wybór kilku jako przykładów zawsze będzie procesem nieco arbitralnym. Głównym kryterium, które kierowało naszym wyborem, była różnorodność osób z różnych części świata. Osoba prowadząca może oczywiście dodać innych aktywistów do listy zamiast, lub oprócz tych, których wybraliśmy. Można uwzględnić aktywistę z własnego kraju.
Krok 3: Osoba prowadząca prosi grupy o zbadanie kampanii prowadzonych przez wybranego aktywistę w celu walki z kryzysem klimatycznym oraz kraju, w którym aktywista się wychował. Jeśli umiejętności cyfrowe uczniów i znajomość języka są na wystarczająco wysokim poziomie i uczestnicy mają odpowiedni sprzęt, mogą przeprowadzić własne badania w internecie na temat aktywistów. Mogą dowiedzieć się więcej o tych osobach i sprawach, o które walczą, przeglądając ich profile w mediach społecznościowych i działania (np. na Twitterze lub Instagramie) lub oglądając filmy na YouTube z ich publicznymi wystąpieniami na konferencjach klimatycznych lub przy podobnych okazjach.
Krok 4: Jeśli uczestnicy nie będą w stanie przeprowadzić takich badań lub odpowiedni sprzęt nie jest dostępny, osoba prowadząca może zebrać i wydrukować dodatkowe informacje na temat aktywistów i przynieść na warsztaty, aby uczestnicy mogli je przeczytać i z nimi pracować.
Krok 5: Uczestnicy tworzą krótką prezentację kluczowych faktów na temat aktywistki/aktywisty, nad którą/ym pracowali, oraz innych interesujących odkryć z ich badań. Osoba prowadząca może określić formę, jaką powinna przyjąć prezentacja, lub pozwolić młodzieży stworzyć własne pomysły (na przykład plakat lub prezentacja na komputerze).
Prezentacja (20 min.)Każda grupa przedstawia krótką prezentację (około 5 minut, w zależności od liczby grup), aby opowiedzieć reszcie grupy o swoich najciekawszych odkryciach.
Refleksja nad nauką (5 min.)Grupa wspólnie zastanawia się nad warsztatami. Osoba prowadząca może zadać pytania takie jak:
- Co szczególnego mają wspólnego aktywiści, o których dowiedzieliśmy się w prezentacjach?
- Jak się od siebie różnią?
- O co walczą i dlaczego?
- Jak prowadzą kampanie?
- Co szczególnie Cię zaskoczyło/imponowało?
- Jakie aspekty ich działań Cię interesują, a które nie?
- Czy znasz innych aktywistów klimatycznych?
Źródła:
Aktywność 5
EKOLOGICZNY ODCISK DŁONI - GRA MEMORY
Ta aktywność wprowadza uczestników w pojęcie ekologicznego odcisku dłoni (ecological handprint) podkreślając działania, które pozytywnie wpływają na środowisko i odróżniając je od śladu ekologicznego (ecological footprint).
Wymagane materiały i sprzęt:
- Wydrukowane i laminowane karty memory (karty należy wydrukować dwustronnie tak, aby z jednej strony każdej karty była nadrukowana grafika, a z drugiej - tekst) POBIERZ
Opis aktywności:
Ta aktywność pamięciowa poszerza zrozumienie pojęcia „ekologicznego odcisku dłoni".
Krok 1:
Osoba prowadząca pyta, czy ktoś już słyszał o pojęciach śladu ekologicznego i ekologicznego odcisku dłoni. Jeśli tak, prosi o ich zdefiniowanie. Jeśli nie, wyjaśnia oba pojęcia.
Ślad ekologiczny (ang. ecological footprint)
To miara wpływu człowieka na środowisko naturalne. Pokazuje, ile zasobów naturalnych (takich jak ziemia, woda, surowce, energia) potrzebujemy, aby zaspokoić nasze potrzeby – czyli wyprodukować żywność, ubrania, energię, przetworzyć odpady i wchłonąć emitowany przez nas dwutlenek węgla.
Wyrażany jest zazwyczaj w hektarach na osobę i porównywany z tzw. biologiczną zdolnością Ziemi do regeneracji tych zasobów.
Jeśli nasz ślad ekologiczny przekracza możliwości planety – mamy do czynienia z tzw. przeciążeniem ekologicznym (ang. overshoot).
Przykłady działań zwiększających ślad ekologiczny:
– podróże samolotem,
– dieta oparta na mięsie,
– duże zużycie energii,
– nadmierna konsumpcja i marnowanie zasobów.
Ekologiczny odcisk dłoni (ang. handprint)
To pozytywna koncepcja, która pokazuje, jak nasze działania mogą przyczyniać się do poprawy stanu środowiska. Odcisk dłoni to przeciwieństwo śladu ekologicznego – skupia się nie na tym, ile zasobów zużywamy, ale na tym, jak możemy mieć dobry wpływ.
Przykłady ekologicznego odcisku dłoni:
– sadzenie drzew,
– wybór roweru zamiast samochodu,
– dzielenie się rzeczami i ograniczanie odpadów,
– edukowanie innych o ochronie środowiska,
– oszczędzanie wody i energii w domu i pracy.
Jeśli ktoś podejmie wystarczająco dużo takich działań, mogą one nawet przewyższyć rozmiar jego śladu ekologicznego.
Krok 2:
Karty memory są rozłożone rewersem do góry. Uczestnicy formują co najmniej dwie drużyny. Jedna drużyna zaczyna, odkrywając dwie karty. Jeśli działanie śladu ekologicznego i ekologicznego odcisku dłoni pasują, drużyna zatrzymuje tą parę ale też używa jej, aby wyjaśnić różnicę między opisanymi na kartach działaniami. Następnie ta sama drużyna może odkryć kolejną parę kart. Jeśli drużyna nie odkryje pasujących do siebie kart (ślad ekologiczny i ekologiczny odcisk nie pasują do siebie), karty są ponownie zakrywane, a następna drużyna zyskuje szansę na grę. Drużyna, która ma najwięcej par na końcu gry, wygrywa.
Ocena i refleksja (5–10 minut):
Wskazówki dla pracowników młodzieżowych:
Uwaga: Fałszywy trop! Jedna z kart nie tworzy pary. Karta „Organizuję wymianę ubrań" bywa mylona z opcją odcisku ręki, ponieważ dotyczy działania wydłużającego „życie" ubrań. Jednak taka pojedyncza wymiana nie zmienia nic na stałe, a kampania odcisku ręki musi prowadzić do trwałych zmian. Karta ta nie jest więc kartą ekologicznego odcisku ręki – stałaby się nią jedynie wtedy, gdyby wymiana ubrań przekształciła się w trwałą inicjatywę wspierającą zrównoważone zarządzanie odzieżą. Uczestnicy powinni wykorzystać tę kartę, aby lepiej zrozumieć różnicę między działaniem z zakresu tworzenia śladu ekologicznego (działanie jednorazowe) a działaniem z zakresu tworzenia odcisku ręki (działanie prowadzące do trwałej zmiany).
Źródła:
Aktywność 6
DIALOG MIĘDZY PRZYSZŁOŚCIĄ A TERAŹNIEJSZOŚCIĄ
Ta refleksyjna aktywność zaprasza uczestników do wyobrażenia sobie dialogu między teraźniejszością a przyszłością, badając konsekwencje działań podjętych w celu rozwiązania kryzysu klimatycznego.
Wymagane materiały i sprzęt:
- Flipchart
- Dwa kręgi krzeseł, jeden wewnątrz drugiego
Opis aktywności:
Grupa dzieli się na dwie i siada w dwóch kręgach naprzeciwko siebie. Wewnętrzny krąg osób reprezentuje teraźniejszość, a zewnętrzny krąg reprezentuje przyszłość.
Zewnętrzny krąg rozpoczyna podróż marzeń. Osoba prowadząca mówi: „Proszę zamknąć oczy na minutę i wyobrazić sobie następujące: Rok 2050, a Ty jesteś mniej więcej 25 lat starszy (dostosuj liczbę lat w razie potrzeby). Świat zmienił się na lepsze, a globalna społeczność (państwa, firmy, społeczeństwo obywatelskie itp.) poradziła sobie z obecnymi wyzwaniami. Żyjemy w zrównoważonym świecie... Świat pracy w dużej mierze przyczynił się do zmiany… Pomyśl, jak został przekształcony, aby pozytywnie przyczynić się do zmian".
Osoba prowadząca prosi wewnętrzny krąg, aby zwrócił się do zewnętrznego kręgu i zapytał, jak się czują w tej roli, a także jak działa gospodarka i świat pracy w tej zrównoważonej przyszłości.
Następnie wewnętrzny krąg jest zapraszany do podróży marzeń: „Proszę zamknąć oczy na minutę i wyobrazić sobie następujące: Żyjesz w dzisiejszym świecie, może trochę w przyszłości. Jasne jest, że świat musi się zmienić, świat pracy i zatrudnienia również. Teraz każdy musi wspierać zmianę. Pomyśl o zmianie, która jest potrzebna już i jak można ją zrealizować".
Krąg przyszłości pyta wewnętrzny krąg, jak się czują, jaką rolę odgrywają w tym scenariuszu, jakie mają zawody i jak to pomaga stworzyć lepszy świat.
Na koniec osoba prowadząca zaprasza uczestników do podzielenia się swoimi doświadczeniami. Moderator (jeden z młodych uczestników) zapisuje marzenia i pozytywne zmiany na flipcharcie. Flipchart może pozostać w pomieszczeniu jako pozytywna inspiracja.
Źródło: